Saltar ao contido

Eruditos bizantinos no Renacemento

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Demetrio Calcocondilas (irmán de Laónico Calcocondilas) (1424–1511) foi un erudito renacentista grego, humanista e profesor de filosofía grega e platónica[1][2].
Xoán Arxirópulo (1415–1487) foi un erudito renacentista grego que tivo un papel prominente no rexurdimento da filosofía grega en Italia[3].

Numerosos eruditos consideran que a migración de sabios bizantinos tras o saqueo de Constantinopla polos cruzados (1204) e a caída do Imperio bizantino ante os otománs (1453), é unha das claves do rexurdimento dos estudos gregos e romanos que conduciron ao nacemento do humanismo renacentista[4] e a ciencia. Estes emigrados eran gramáticos, humanistas, poetas, escritores, impresores, conferenciantes, músicos, astrónomos, arquitectos, académicos, artistas, escribentes, filósofos, científicos, políticos e teólogos, que achegaron a Europa occidental o remanente de coñecemento de cultura grega clásica que acumularan e preservaran relativamente ben, e que en Occidente case non lograra sobrevivir aos anos escuros[5].

O seu principal papel no humanismo renacentista foi ensinarlles grego aos seus homólogos occidentais tanto nas universidades como en privado, así como difundir os textos antigos. Os seus precursores foron Barlaam de Calabria (Bernardo Massari) e Leoncio Pilato, ambos os dous provenientes da Calabria culturalmente bizantina do sur de Italia. O impacto destes dous eruditos nos primeiros humanistas do Renacemento é indiscutíbel[6].

O Colexio Pontificio Grego foi unha fundación de Gregorio XIII, que estableceu unha universidade en Roma para recibir aos mozos gregos de todos os países onde se usase o rito grego, e por conseguinte para os refuxiados gregos en Italia así como para os rutenos e os melquitas de Exipto e Siria. Estes mozos debían estudar teoloxía a fin de difundir posteriormente coñecementos tanto sagrados como profanos entre os seus compatriotas, e facilitar a reunificación coas igrexas cismáticas. Dunha soa vez comezouse a construción do colexio e da igrexa de san Atanasio, unidos por unha ponte sobre a Via dei Greci. Os primeiros estudantes chegaron ese mesmo ano (1577) e ata que se ultimou a construción do colexio hospedáronse noutra parte[7].

Ademais dos italianos meridionais, que habitaban territorios da península e de Sicilia antes bizantinos e aínda moi vinculados coa cultura de Bizancio -en moitas zonas mesmo seguían falando grego-, cara a 1500 había unha comunidade duns 5.000 falantes de grego en Venecia. Os venecianos tamén gobernaban Creta, Dalmacia, e illas e cidades portuarias dispersas polos territorios do antigo imperio, cuxa poboación aumentara cos refuxiados doutras provincias bizantinas, que preferían un goberno veneciano antes que un otomán. Creta era especialmente notábel pola súa escola de iconografía, que despois de 1453 se converteu na máis importante do mundo grego[8].

Contribución dos eruditos gregos ao renacemento italiano

[editar | editar a fonte]
Un dos manuscritos de Xurxo Xemisto (Pletón), en grego, escrito a principios do século XV.
Constantino Láscaris.

Aínda que certas ideas desenvolvidas na antiga Roma xa gozaban de popularidade entre os eruditos do século XIV, e a súa importancia para o renacemento é innegábel, as leccións sobre cultura grega por parte dos intelectuais bizantinos cambiou o curso do humanismo e do propio renacemento. A cultura grega influenciou todos os aspectos dos studia humanitatis, e en particular a historia e a filosofía víronse profundamente afectadas os textos e ideas provenientes de Bizancio. A historia cambiou grazas ao descubrimento e a difusión dos escritos dos historiadores gregos, e o coñecemento dos tratados historiográficos gregos contribuíu a que o obxectivo da historia pasase a ser o de guiar cara a unha vida virtuosa a base do estudo dos acontecementos e personaxes do pasado. Os efectos deste renovado coñecemento da historia grega pódense ver nos escritos dos humanistas sobre a virtude, que foi un tema popular, e que se mostran especificamente nos exemplos provistos pola antigüidade grega que exhiben tanto as virtudes como os vicios. Tanto a filosofía aristotélica como a platónica afectaron o renacemento provocando debates sobre o lugar do home no universo, a inmortalidade da alma e a habilidade de perfeccionarse mediante a virtude. O florecemento dos escritos filosóficos no século XV revelan o impacto da filosofía e a ciencia gregas no renacemento. A resonancia destes cambios perdurou séculos despois do renacemento, non só nos escritos dos humanistas, senón tamén até o presente na educación e os valores de Europa e da sociedade occidental[9][10][11].

Deno Geanakopoulos, na súa obra sobre a contribución dos eruditos bizantinos ao renacemento, resumiu a súa achega en tres cambios principais sobre o pensamento renacentista:

1) A principios do século XIV, en Florencia, a énfase inicial na retórica pola énfase na filosofía metafísica mediante a introdución e reinterpretación dos textos platónicos.

2) En Venecia e Padua mitigando o predominio do Aristóteles averroísta na ciencia e a filosofía suplementándoo, aínda que non substituíndoo por completo, coas tradicións bizantinas baseadas nos comentadores antigos e bizantinos de Aristóteles.

3) A mediados do século XV en Roma, mediante a énfase, non en ningunha escola filosófica, senón na produción de versións máis auténticas e confiábeis de textos gregos relevantes para todos os campos do humanismo e a ciencia, así como dos pais gregos da igrexa.

Non menos importante foi a súa influencia directa ou indirecta na exexese do propio Novo Testamento mediante as correccións bíblicas á Vulgata latina feitas por Lorenzo Valla á luz dos textos gregos baixo a inspiración de Besarión[12].

Eruditos

[editar | editar a fonte]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ Beckett, William à. A universal biography: including scriptual, classical and mythological memoirs, together with accounts of many eminent living characters, Volume 1. Mayhew, Isaac and Co. OCLC 15617538. CHALCONDYLES (DEMETRIUS), a learned modern Greek, and a native of Athens, came over into Italy about 1447, and after a short abode at Rome 
  2. ↑ A view from the Palatine: the Iuvenilia of Théodore de Bèze. Arizona Center for Medieval and Renaissance Studies. ISBN 9780866982795. Demetrius Chalcondyles (1423-1511), a Greek refugee who taught Greek at Perugia, Padua, Florence, and Milan. Around 1493 he produced a Greek textbook for beginners. 
  3. ↑ Rabil, Albert. Knowledge, goodness, and power: the debate over nobility among quattrocento Italian humanists. Medieval & Renaissance Texts & Studies. ISBN 0-86698-100-4. John Argyropoulos (ca. 1415-87) played a prominent role in the revival of Greek philosophy in Italy. He came to Italy permanently in 1457 and held 
  4. ↑ "Byzantines in Renaissance Italy". Arquivado dende o orixinal o 11 de febreiro de 2020. Consultado o 22 de xaneiro de 2019. 
  5. ↑ Greeks in Italy
  6. ↑ The Italian renaissance in its historical background, Denis Hai Cambridge University Press 1976
  7. ↑ De Meester, "Lle Collège Pontifical Grec de Rome", Roma, 1910
  8. ↑ Maria Constantoudaki-Kitromilides in From Byzantium to O Greco,p.51-2, Atenas 1987, Byzantine Museum of Arts
  9. ↑ Constantinople and the West by Deno John Geanakopulos- Italian Renaissance and thought and the role of Byzantine emigres scholars in Florence, Rome and Venice: A reassessment University of Wiskonshin Press, 1989
  10. ↑ From Byzantium to Italy: Greek Studies in the Italian Renaissance. by N. G. Wilson The Sixteenth Century Journal, Vol. 25, Non. 3 (Autumn, 1994), pp. 743-744
  11. ↑ Eight philosophers of the Italian Renaissance, Paul Oskar Kristeller, Stanford University Press,1964
  12. ↑ Constantinople and the West by Deno John Geanakopulos- Italian Renaissance and thought and the role of Byzantine emigres scholars in Florence, Roma e Venecia: A reassessment University of Wiskonshin Press, 1989
  13. ↑ Boehm, Eric H. Historical abstracts: Modern history abstracts, 1450-1914, Volume 46, Issues 3-4. American Bibliographical Center of ABC-Clio. OCLC 701679973. Between the 15th and 19th centuries the University of Padua attracted a great number of Greek students who wanted to study medicine. They came not only from Venetian dominions (where the percentage reaches 97% of the students of Italian universities) but also from Turkish-occupied territories of Greece. Several professors of the School of Medicine and Philosophy were Greeks, including Giovanni Cottunio, Niccolo Calliachi, Giorgio Calafatti... 
  14. ↑ Convegno internazionale nuove idee e nuova arte nell '700 italiano, Roma, 19-23 maggio 1975. Accademia nazionale dei Lincei. OCLC 4666566. Nicolò Duodo riuniva alcuni pensatori ai quali Andrea Musalo, oriundo greco, professore di matematica e dilettante di architettura chiariva le nuove idée nella storia dell’arte. 
  15. ↑ Feller, François-Xavier de. Dictionnaire historique, Volume 2. Mathieu Rieger fils. OCLC 310948713. CALLIACHI, ( Nicolas ) grec de Candie, y naquit en 1645. Il profefla les belles 
  16. ↑ Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Institut für Griechisch-Römische Altertumskunde, Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Zentralinstitut für Alte Geschichte und Archäologie. Berliner byzantinistische Arbeiten, Volume 40. Akademie-Verlag. John Cigala (born at Nicosia 1622). He studied at the College of Saint Athanasios, Rome (1635-1642), which he graduated as Doctor of Philosophy and Theology and at which he taught Greek successfully for eight years (1642-1650). From Rome he moved to Venice, where he practised law for a short time, therefore he may have also studied law. - In 1666 he was appointed Professor of Philosophy and Logic at the University of Padova. In 1678 he was appointed Professor to the second chair of Philosophy of the same University and in 1687 (214) to the first. From some time before 1678 he had also been censor of the books published by the S. Ufficio, Venice, which presupposed his Catholic loyalty, actually praised by D’ Alviani. His Greek and theological wisdom, his modesty, piety and other humane virtues are praised by Petin, Nicholas Bouboulios and D’ Alviani. In 1685 he appears as bestman at the marriage of Antonia daughter of Const. Tzane the Cretan painter to Mario Botza. Some of his epigrams have survived published in books of other scholars. Because of his duties as censor he seems to have lived in Venice from time to time. He died on the 5/11/1687. 
  17. ↑ Merry, Bruce (2004). Encyclopedia of modern Greek literature. Greenwood Publishing Group. ISBN 0-313-30813-6. Leonardos Filaras (1595-1673) devoted much of his career to coaxing Western European intellectuals to support Greek liberation. Two letters from Milton (1608-1674) attest Filaras’s ptriiotic crusade. 
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Eruditos_bizantinos_no_Renacemento&oldid=6712541»